Wszystko, co trzeba wiedzieć o pompach ciepła powietrze-woda

Chcesz wiedzieć wszystko o pompach ciepła powietrze-woda? W takim razie trafiłeś we właściwe miejsce. Jak działają, jakie są ich mocne i słabe strony, instalacja, cena, wsparcie finansowe… Tutaj znajdziesz odpowiedzi na wszystkie swoje pytania.

Co to jest pompa ciepła powietrze-woda?

Pompa ciepła powietrze-woda to system grzewczy, który dostarcza ciepło i ciepłą wodę do domu. Urządzenie to można połączyć z kondensacyjnym kotłem gazowym. Jest to znane jako hybrydowa pompa ciepła.

Składa się z kilku elementów:

• wymiennik ciepła (parownik),
• sprężarka,
• zawór rozprężny,
• wymiennik ciepła (skraplacz).

Wewnątrz pompy ciepła, w przewodach, krąży specjalnie dobrany czynnik chłodniczy. Dzięki jego niskiej temperaturze zamarzania (znacznie poniżej 0°C), efektywnie pobiera energię ze środowiska o niższej temperaturze i przekazuje ją do środowiska o temperaturze wyższej, co skutkuje ogrzewaniem pomieszczeń.

Powietrze występujące na zewnątrz budynku ogrzewa czynnik roboczy pompy ciepła za pośrednictwem parownika. Otrzymany czynnik, który odebrał energię z powietrza i jednocześnie odparował, kierowany jest do sprężarki. Pod wpływem wzrostu ciśnienia w sprężarce, znacząco wzrasta jego temperatura. Sprężony czynnik przekazywany jest do skraplacza, gdzie bezpośrednio przekazuje zgromadzoną energię cieplną do instalacji grzewczej. Ochłodzony czynnik przechodzi przez zawór rozprężny, gdzie następuje obniżenie ciśnienia i temperatury. Następnie przechodzi przez parownik, a cały proces rozpoczyna się od nowa.

Jakie są zalety i wady pompy ciepła powietrze-woda?

Mocne strony

Słabe strony

– przyjazna dla środowiska – prosta instalacja – duża oszczędność w skali roku w porównaniu do innych źródeł ciepła tj. kocioł na gaz, olej opałowy lub na węgiel – kwalifikuje się do programu dofinansowania co znacznie zmniejsza koszty inwestycji – średnio 20-25 lat eksploatacji – niski pobór energii elektrycznej – urządzenia bezpieczne, brak ryzyka zaczadzenia czy wybuchu – praktycznie bezobsługowa

– jednostka zewnętrzna jest głośna, dla niektórych może być to uciążliwe  – w przypadku bardzo niskich temperatur, musi być połączona z dodatkowym źródłem w zimie - awaryjność, jeśli już decydujemy się na pompę ciepła to lepiej zainwestować w sprzęt wysokiej jakości gdzie współczynnik wydajności pompy ciepła jest jak najwyższy

Czy mogę zainstalować pompę ciepła powietrze-woda w moim domu?

Instalacja pompy ciepła powietrze-woda jest bardzo prosta. Jest to najtańsza i najprostsza opcja do zakupu i montażu. Przy tym rodzaju pompy nie trzeba wykonywać żadnych prac ziemnych. Wszystko, czego potrzebujesz to:

• ogród, podwórko lub ściana, w której można zainstalować jednostkę zewnętrzną;
• obieg centralnego ogrzewania, do którego można podłączyć jednostkę wewnętrzną.

Najbardziej opłacalny zakup i montaż pompy ciepła zazwyczaj występuje w przypadku nowo wybudowanych domów lub starszych budynków, które przeszły termomodernizację. Pompy ciepła osiągają największą efektywność w połączeniu z ogrzewaniem płaszczyznowym, choć niektóre modele można również skutecznie łączyć z tradycyjnymi grzejnikami.

Jak serwisować pompę ciepła powietrze-woda?

Przed każdym sezonem grzewczym zaleca się przeprowadzenie przeglądu instalacji grzewczej, podobnie jak w przypadku innych systemów grzewczych. Regularne inspekcje umożliwiają wczesne wykrycie ewentualnych problemów z pompą, co może zapobiec poważniejszym awariom. Dodatkowo konieczne jest systematyczne czyszczenie urządzenia. Nie tylko serwisanci podczas przeglądu, ale także użytkownik powinien usuwać zanieczyszczenia, takie jak liście, kurz czy pył, które mogą zatykać wloty i wentylatory pompy. Odpowiedni dobór mocy pompy ciepła jest kluczowy. Zbyt mała moc może prowadzić do nadmiernego zużycia sprężarki, skracając jej żywotność i całościowy czas działania pompy. Dlatego istotne jest dostosowanie mocy do wymagań i charakterystyki budynku. Taktowanie pompy ciepła, zwane także krótkimi, częstymi cyklami pracy, stanowi niekorzystny efekt, który może skrócić żywotność sprężarki pompy. Przyczyną takiego zjawiska mogą być błędy instalacyjne, niewłaściwy dobór pompy i sprężarki, a także niedostateczna ilość wody w instalacji grzewczej. Aby uniknąć taktowania, ważne jest zadbanie o prawidłowy montaż pompy. Powinien być przeprowadzony przez przeszkolonego i doświadczonego fachowca. Warto inwestować w profesjonalny montaż, ponieważ niewłaściwy, niedokładny montaż może znacząco skrócić żywotność pompy. Ekonomiczna praca pompy ciepła jest silnie związana z górnym i dolnym źródłem ciepła. Warto zadbać o szczelność i odpowiednie odpowietrzenie instalacji grzewczej, co przyczyni się do efektywnej pracy pompy ciepła.

Ile kosztuje pompa ciepła powietrze-woda?

Cena pompy ciepła powietrze-woda zależy od różnych czynników, takich jak typ urządzenia, jego moc, marka, współczynnik COP (współczynnik wydajności), a także dodatkowe elementy, takie jak bufor na wodę czy panel sterowania. Na rynku, średnie ceny wahają się od 20 do 25 tysięcy złotych wzwyż. Warto jednak zaznaczyć, że cena może znacząco wzrosnąć, szczególnie w przypadku bardziej zaawansowanych modeli lub systemów o wyższej mocy. Koszty dodatkowych elementów, takich jak bufory czy panele sterujące, również wpływają na ostateczną cenę. W skrajnych przypadkach ceny mogą nawet sięgnąć 50 tysięcy złotych.

Jakie dotacje są dostępne na pompę ciepła powietrze-woda?

Dofinansowania pomp ciepła można uzyskać z różnych źródeł, w tym z programów rządowych, funduszy ekologicznych oraz lokalnych inicjatyw. Oto kilka potencjalnych źródeł wsparcia:

1. Mój Prąd

• Z ramienia programu Mój Prąd przysługuje Ci maksymalne dofinansowanie w wysokości 58 tys. zł, obejmujące różne urządzenia, takie jak pompa ciepła, fotowoltaika, magazyn energii, system zarządzania energią oraz kolektory słoneczne. Ta edycja programu, realizowanego przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska we współpracy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, adresowana jest do kilku grup beneficjentów:

• Osób, które wcześniej nie skorzystały z programu.
• Prosumentów korzystających z systemu net metering, którzy do tej pory nie uczestniczyli w programie „Mój Prąd”
• Osób, które są prosumentami korzystającymi z systemu net metering, już skorzystały z programu „Mój Prąd” i chcą przejść na system net billing.
• Program Mój Prąd wprowadza nową korzyść – dopłaty do pomp ciepła, co stanowi nowy element w porównaniu do poprzednich edycji. Wartości dofinansowania zależą od rodzaju pompy ciepła i prezentują się następująco:
  • 4 400 zł dla pomp powietrze/powietrze,
  • 12 600 zł dla pomp powietrze/woda,
  • 19 400 zł dla pomp powietrze/woda o podwyższonej klasie energetycznej,
  • 28 500 zł dla pomp ciepła w gruncie.
• Termin składania wniosków na edycję Mój Prąd nie został jeszcze dokładnie ustalony. Według informacji przekazanych przez NFOŚiGW planuje się ogłoszenie szczegółów w pierwszej połowie 2024 roku, co najprawdopodobniej nastąpi w okolicach kwietnia, zgodnie z praktyką lat ubiegłych.

Aby ubiegać się o dofinansowanie pompy ciepła w ramach programu Mój Prąd, konieczne jest posiadanie zaświadczenia od operatora sieci dystrybucji, potwierdzającego funkcjonowanie instalacji fotowoltaicznej i dostarczanie energii do sieci.

2. Moje ciepło

• W ramach programu Moje Ciepło istnieje możliwość uzyskania dofinansowania pompy ciepła w wysokości nawet 21 000 zł, dotyczącego pomp ciepła w gruncie, typu powietrze/powietrze oraz powietrze/woda. Ważne jest, aby pamiętać, że w przypadku twojego domu (który musi być jednorodzinny i zamieszkały), nie może być obecne źródło ciepła oparte na paliwo stałe.
• Dofinansowanie wynosi do 30% udziału w kosztach kwalifikowanych, a w przypadku posiadaczy Karty Dużej Rodziny może sięgnąć nawet 45%. W praktyce oznacza to, że kwota dofinansowania nie przekroczy:
  • 7000 zł dla pompy ciepła powietrze/powietrze;
  • 7000 zł dla pompy ciepła powietrze/woda;
  • 21 000 zł dla gruntowej pompy ciepła.

• Dofinansowanie obejmuje koszty zakupu i montażu nowej pompy ciepła, która będzie używana do ogrzewania budynku lub podgrzewania wody użytkowej w nowo powstałych jednorodzinnych budynkach mieszkalnych.
• Termin składania wniosków jest otwarty w trybie ciągłym od 29 kwietnia 2022 r. do 31 grudnia 2026 r. lub do wyczerpania dostępnej puli środków.

3. Czyste Powietrze

• Pompy ciepła w dalszym ciągu utrzymują się jako najczęściej wybierane źródło ciepła przy modernizacji ogrzewania budynków z wykorzystaniem wsparcia z programu Czyste Powietrze. Statystyki Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) wskazują, że od momentu uruchomienia programu udzielono dotacji na prawie 200 tysięcy pomp ciepła.
• Wartość dofinansowania na zakup i montaż pompy ciepła w ramach programu Czyste Powietrze jest uzależniona od twoich dochodów. Maksymalna kwota dotacji uwzględnia jednak termomodernizację przy jednoczesnej wymianie źródła ciepła i wynosi odpowiednio:
  • do 66 000 zł – roczny dochód do 135 000 zł;
  • do 99 000 zł – miesięczny dochód na osobę do 1894 zł w gospodarstwie wieloosobowym i do 2651 zł w gospodarstwie jednoosobowym;
  • do 135 000 zł – miesięczny dochód na osobę do 1090 zł w gospodarstwie wieloosobowym i do 1526 zł w gospodarstwie jednoosobowym.
• Dotacja Czyste Powietrze obejmuje wsparcie finansowe dla pomp ciepła, paneli fotowoltaicznych oraz kompleksowej termomodernizacji. Program ten jest dostępny dla właścicieli lub współwłaścicieli jednorodzinnych budynków mieszkalnych. Dodatkowo możliwe jest skorzystanie z niego również w przypadku lokalu mieszkalnego w budynku jednorodzinnym, posiadającego wyodrębnioną księgę wieczystą.

Program Czyste Powietrze w roku 2024 podlega pewnym zmianom. Beneficjenci wnoszą wnioski na zasadach obowiązujących w 2023 roku, jednakże NFOŚiGW zapowiada wprowadzenie modyfikacji w regulaminie programu w pierwszym kwartale 2024 roku. Najważniejszą zmianą w nadchodzącej odsłonie programu będzie zaostrzenie wymagań dotyczących urządzeń grzewczych kwalifikujących się do dofinansowania, zwłaszcza pomp ciepła, ale także kotłów na pellet i kotłów zgazowujących drewno. Warto zaznaczyć, że pomimo wysokiej inflacji w 2023 roku, w obecnej edycji programu nie przewidziano wzrostu wysokości dotacji.

4. Stop Smog

• Z programu Stop Smog można skorzystać, jeśli nie posiadasz wystarczających środków finansowych na wymianę pieca na pompę ciepła lub na ocieplenie domu. Dofinansowanie jest możliwe na kilku obszarach, takich jak:
  • wymiana przestarzałych urządzeń,
  • termomodernizacja nieruchomości wraz z wymianą urządzeń i instalacji grzewczych,
  • utylizacja nieekologicznych źródeł ciepła wraz z przyłączami,
  • podłączenie budynku do sieci ciepłowniczej lub gazowej,
  • modernizacja systemów wentylacyjnych,
  • wymiana stolarki okiennej i drzwiowej w celu poprawy izolacji budynku.
• Niektóre z warunków do spełnienia w ramach programu Stop Smog to:

1. Przez 3 miesiące poprzedzające uczestnictwo w programie, dochód w jednoosobowym gospodarstwie domowym nie może przekraczać 175% kwoty najniższej emerytury, a w gospodarstwie wieloosobowym – 125% tego świadczenia.
2. Twój majątek nie może przekraczać 424 000 zł, wliczając w to nieruchomość, która ma zostać poddana termomodernizacji.
3. W zależności od gminy może być wymagane posiadanie 10% wkładu własnego w inwestycję.
4. Po otrzymaniu dofinansowania musisz zamieszkiwać nieruchomość i umożliwić urzędnikom dostęp do kontroli przez okres 5 lat od momentu otrzymania wsparcia.

Do tej pory program Stop Smog był realizowany między innymi na terenie gmin: Skawina, Rybnik, Niepołomice, Pszczyna, Sosnowiec, Sucha Beskidzka i Tuchów. Rządowy program Stop Smog został zaplanowany na okres od 2019 do 2028 roku.

5. Agroenergia

• Jeśli prowadzisz gospodarstwo rolnicze, zastosowanie pompy ciepła może znacząco usprawnić proces nawadniania, a także być przydatne do osuszania powietrza, ogrzewania powietrza wentylowanego z zewnątrz oraz utrzymania stałej temperatury w szklarni, tunelu foliowym czy oborze.
• Poprzez udział w programie Agroenergia, masz możliwość ubiegania się o dofinansowanie dla pomp ciepła o mocy od 10 kW do 50 kW. Dodatkowe 10 000 złotych wsparcia można otrzymać, decydując się na jednoczesną instalację pompy ciepła i systemu fotowoltaicznego.
• Dofinansowanie samej pompy ciepła wynosi do 20% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, zależnie od mocy planowanej instalacji:
  • moc od 10 do 30 kW (włącznie) – do 20 proc. wartości inwestycji, maksymalnie 15 tys. zł;
  • moc od 30 do 50 kW (włącznie) – do 13 proc. kosztów przedsięwzięcia, maksymalnie 25 tys. zł.

6. Energia Plus

• Program Energia Plus został stworzony z myślą o przedsiębiorcach. Jeśli prowadzisz firmę i rozważasz instalację pompy ciepła lub fotowoltaiki, masz możliwość skorzystania z dotacji dostępnych w ramach tego programu.
• Z programu możesz skorzystać jako przedsiębiorca, a szerzej – jako osoba aktywnie prowadząca działalność gospodarczą. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej nie narzuca ograniczeń dotyczących wielkości firmy, obejmując zarówno jednoosobową działalność gospodarczą (JDG), jak i zakład produkcyjny czy spółkę cywilną.
• Celem programu Energia Plus jest zmniejszenie ilości odpadów i emisji szkodliwych substancji, poprawa efektywności energetycznej przedsiębiorstwa, a przede wszystkim wspieranie budowy instalacji Odnawialnych Źródeł Energii (OZE), w tym pomp ciepła.
• Dofinansowanie w programie Energia Plus wynosi 50% dotacji. Wnioski można składać do 13.12.2024 r.

7. Ogrzej się z Tauronem 2024

• Dofinansowanie dostępne w ramach tego programu jest adresowane do właścicieli lub współwłaścicieli domów jednorodzinnych, którzy zdecydują się na zakup pompy ciepła oferowanej przez dostawcę energii.
• Program „Ogrzej się z Tauronem” skupia się na wsparciu wymiany dotychczasowego źródła ciepła na nowoczesną pompę ciepła w domach jednorodzinnych.
• Wartość dofinansowania pompy ciepła jest uzależniona od roku budowy twojego domu. Im starszy budynek, tym większa jest dostępna dotacja. Tauron udostępnia na swojej stronie symulacje, które pomagają określić wysokość dofinansowania w zależności od konkretnego przypadku.
  • dom sprzed 1971 r. – 4100 zł (pompa ciepła sprężarkowa napędzana elektrycznie typu powietrze/woda) i 4400 zł (pompa ciepła sprężarkowa napędzana elektrycznie typu woda/woda, glikol/woda, bezpośrednie odparowanie w gruncie/woda);
  • dom z lat 1971-1978 – 3800 zł i 4100 zł;
  • dom z lat 1979-1988 – 3300 zł i 3500 zł;
  • dom z lat 1989-2002 – 3100 zł i 3300 zł;
  • dom z lat 2003-2007 – 2400 zł i 2600 zł;
  • dom po 2011 r. – 1800 zł i 1900 zł;

Warto zauważyć, że dofinansowanie w ramach programu „Ogrzej się z Tauronem” nie ogranicza możliwości skorzystania z innych programów pomocowych, takich jak „Czyste Powietrze”.

Program jest dostępny na obszarze województwa dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego, małopolskiego oraz obszarze obsługiwanym przez Partnera technicznego, który odpowiedzialny jest za realizację instalacji.

Poniżej przedstawiam  programy dofinansowania pomp ciepła w formie tabeli:

Program	Maks. Dofinansowanie	Beneficjenci	Warunki dodatkowe	Termin składania wniosków
Mój Prąd	58 000 zł	Nowi uczestnicy, prosumenci, zmiana na net billing	Zaświadczenie o funkcjonowaniu instalacji fotowoltaicznej	Brak szczegółowych informacji, planowane na 2024 r.
Moje Ciepło	21 000 zł	Właściciele jednorodzinnych domów zamieszkanych	Brak obecnego źródła ciepła opartego na paliwo stałe	Od 29 kwietnia 2022 r. do 31 grudnia 2026 r.
Czyste Powietrze	Do 135 000 zł (zależne od dochodu)	Właściciele jednorodzinnych domów zamieszkanych	Zależne od dochodu i rodzaju urządzenia	Umowy będą podpisywane do 31.12.2027 r.
Stop Smog	Zależne od obszaru i rodzaju działań	Wymiana pieca, termomodernizacja, itp.	Majątek nie może przekraczać 424 000 zł	Program ciągły
Agroenergia	10 000 zł + 20% dofinansowania kosztów kwalifikowanych	Rolnicy, dofinansowanie pompy ciepła od 10 kW do 50 kW	Brak dodatkowych warunków	do 30.09.2025 r.
Energia Plus	50% dotacji	Przedsiębiorcy	Brak dodatkowych warunków	Do 13.12.2024 r.
Ogrzej się z Tauronem 2024	Zależne od roku budowy domu i rodzaju pompy, nawet do 4600 złotych	Właściciele jednorodzinnych domów	Brak dodatkowych warunków	umowa musi być zawarta do 20 grudnia 2024 r.

Warto pamiętać, że warunki i dostępność dofinansowania mogą ulec zmianie, dlatego zawsze warto sprawdzić najnowsze informacje na stronach odpowiednich programów.

Prefinansowanie na zakup i montaż pompy ciepła

Proces dofinansowania zakupu pompy ciepła może się różnić w zależności od programu, z którego korzystasz. W przypadku niektórych programów, takich jak Czyste Powietrze, istnieje możliwość otrzymania pieniędzy z wyprzedzeniem na wskazane konto bankowe. Ta część lub całość dotacji może być udzielona z góry, co jest korzystne dla osób o niższych dochodach, które nie są w stanie zebrać wystarczającej sumy pieniędzy, aby opłacić inwestycję z własnych środków, a następnie oczekiwać na zwrot. Prefinansowanie odbywa się po dostarczeniu wniosku do organizatora właściwego programu. Warto zawsze sprawdzić szczegółowe warunki i procedury danego programu, aby zrozumieć, w jaki sposób odbywa się cały proces dofinansowania i uzyskania wsparcia finansowego na zakup pompy ciepła.

Gdzie składać wniosek o dofinansowanie pomp ciepła?

Wniosek o dofinansowanie pompy ciepła można złożyć osobiście lub w formie elektronicznej. Wybór drugiej metody z pewnością pozwoli zaoszczędzić czas.

W większości opisanych programów z dofinansowaniem przyjmowaniem wniosków zajmuje się Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Na stronie NFOŚiGW można skorzystać z Generatora Wniosków o Dofinansowanie dla programów takich jak Mój Prąd, Moje Ciepło, Stop Smog i Energia Plus. Obsługą programów Czyste Powietrze i Agroenergia zajmuje się Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dofinansowanie pompy ciepła z Taurona można uzyskać poprzez wizytę na stronie operatora.

1. Mój Prąd
   • Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
     • gwd.nfosigw.gov.pl
2. Moje Ciepło
   • Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
     • gwd.nfosigw.gov.pl
3. Czyste Powietrze
   • Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
     • portal.wfosigw.pl
4. Stop Smog
   • Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
     • gwd.nfosigw.gov.pl
5. Agroenergia
   • Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
     • portal.wfosigw.pl
6. Energia Plus
   • Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
     • gwd.nfosigw.gov.pl
7. Ogrzej się z Tauronem 2023
   • Tauron
     • tauron.pl